Wie was Paul Keres
Korte biografie van Paul Keres
7 januari 1916 (Narva, Estland) – 5 juni 1975 (Tallin)

Paul Keres was een Estlands (Russisch) grootmeester. Hij behoorde in zijn tijd tot de absolute wereldtop met spelers als Botwinnik, Smislov, Fine, Bronstein, Euwe, Najdorf en Reshevsky. Voor de oorlog speelde hij tegen de oud-wereldkampioenen Capablanca en Aljechin. In het AVRO-toernooi van 1938 deelde hij de eerste plaats met Fine: score 8,5 uit 14. Rond de jaarwisseling van 1939/40 won hij een match van Euwe (7,5-6,5), die toen net de wereldtitel weer aan Aljechin had verspeeld. In 1947 behaalde Keres voor het eerst de Russische titel. In die tijd begon ook z’n vergeefse strijd om het wereldkampioenschap. Hij werd de Joop Zoetemelk van het schaken, de eeuwige tweede, ook al omdat de Russische autoriteiten hem nogal eens tegenwerkten. In het eerste kandidatentoernooi na de oorlog (Den Haag/Moskou 1948) – waarin gespeeld werd om de vacante wereldtitel van de gestorven Aljechin – behaalde hij de derde plaats. Gedeeld met Reshevsky, achter Botwinnik en Smislov, voor Euwe. Ook daarna lukte het niet: Boedapest 1950: vierde. Neuhausen-Zurich 1953: tweede. Amsterdam 1956: tweede. Bled-Zagreb-Belgrado 1959: tweede. Willemstad 1962: tweede.

Hij won daarna nog diverse sterk bezette toernooien zoals: Boedapest 1952, Hastings 1954/55, Zürich 1961, Los Angeles 1963, Beverwijk 1964 en Marianske Lazne 1965. Ook op latere leeftijd telde Keres nog mee. In 1975 werd hij eerste in een toernooi in z’n woonplaats Tallin en eerste tijdens een open toernooi in Canada. Op de terugweg naar huis overleed hij aan een hartaanval, slechts 59 jaar oud.

“Het grootste verlies in de schaakwereld sinds de dood van Aljechin”, zei Botwinnik bij zijn graf.

Graf Paul Keres

(foto gemaakt door: Frits Hoorweg)

Graf Paul Keres detail

(foto gemaakt door: Karin Beernink)

Paul Keres heeft helaas niet mee mogen maken dat zijn geliefde vaderland in 1991 de onafhankelijkheid herkreeg. Het gaf Estland de vrijheid om in hetzelfde jaar een documentaire over hun held te maken die daarvoor nooit gemaakt had kunnen worden. Aan het woord komen onder andere Keres’ vrouw, Botwinnik, Spasski en Korchnoi. En ook onze eigen Lodewijk Prins. 
De film met bijzonder beeldmateriaal duurt 55 minuten. Voice-over en ondertiteling zijn in het Engels. Veel aandacht voor de discussie over in hoeverre Keres als Est door de Russische staat beïnvloed werd om zijn resultaten aan hun wensen aan te passen.